Ο επισκέπτης συνεχίζει σε όλη αυτή τη διαδρομή που χαράσσει μόνος του βυθιζόμενος σε μία σχεδόν πνευματική εμπειρία καθώς έχει την επιλογή να εισέλθει σε ένα από τα 36 δωμάτια και να απομονωθεί από το πλήθος

Στο αθηναϊκό πεδίο όπου με το ξεκίνημα της σεζόν υπάρχουν πολλές εκθέσεις που μπορεί να επισκεφτεί το κοινό, η πρότασή μου είναι το ”Reality Check Chapter II: Inner Sanctum”, διότι θα σας βάλει σε μία διαδικασία εσωτερικού διαλόγου και διεργασίας για το νέο ξεκίνημα.

Το δεύτερο κεφάλαιο της έκθεσης ”Reality Check” επιστρέφει με τον τίτλο ”Inner Sanctum” στο εγκαταλελειμμένο κτίριο του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής (Δαφνί), στο Χαϊδάρι. Η έκθεση εγκαινιάστηκε την Πέμπτη 29 Σεπτεμβρίου και θα έχει διάρκεια έως τις 30 Οκτωβρίου. Την επιμέλεια έχει ο αρχαιολόγος-αρχιτέκτονας, κριτικός σύγχρονης τέχνης και επιμελητής Δρ. Κώστας Πράπογλου, ενώ την οργάνωση έχει αναλάβει η ΑΜΚΕ artefact athens. Συνολικά 36 καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό συμμετέχουν με επιτόπιες εγκαταστάσεις ή υπάρχοντα έργα προσαρμοσμένα στον χώρο.

Στο ”Inner Sanctum”, όπως και στο πρώτο κεφάλαιο, κυρίαρχο ρόλο έχει ο τόπος στον οποίο διεξάγεται η έκθεση. Η γεωγραφική τοποθεσία του Δαφνίου είναι άμεσα συνδεδεμένη με αρχαίες μυστηριακές τελετές και την εσωτερική διαδικασία της μύησης καθώς βρίσκεται στον άξονα της αρχαίας πομπής των Ελευσίνιων Μυστηρίων. Η πνευματικότητα της τοποθεσίας αντανακλάται στην έκθεση, η οποία με τη σειρά της εστιάζει και προκαλεί την «αναζήτηση της εσωτερικής μας δύναμης».

Στην πτέρυγα όπου πραγματοποιείται η έκθεση, 36 δωμάτια και χώροι αντιστοιχούν σε ένα ατομικό έργο των καλλιτεχνών, μέλημα των οποίων ήταν να διαπραγματευτούν και να εμπνευστούν από τη φετινή θεματική. Σχετικά με το πώς χειρίστηκαν το πλαίσιο οι καλλιτέχνες, εννοιολογικά και δημιουργικά, μας αναφέρει ο επιμελητής Δρ. Κώστας Πράπογλου:

«Το φετινό κεφάλαιο έχει να κάνει με το εσωτερικό άδυτο, δηλαδή τον τόπο στον οποίο προσφεύγουμε για να αναζητήσουμε την εσωτερική μας δύναμη και είναι ο τόπος ο οποίος για εμάς είναι το καταφύγιό μας και αυτό στο οποίο υπάρχει η πηγή της ενέργειάς μας για να μας οδηγήσει ενδεχομένως σε μια αυτό-ίαση και μέσω της ενδοσκόπησης να μας βοηθήσει να πορευτούμε ως καλύτεροι άνθρωποι και με περισσότερη δύναμη».

Ακολουθώντας τα διακριτικά κόκκινα βελάκια που ξεκινούν από την κεντρική πύλη του ΨΝΑ, ο επισκέπτης φτάνει στην είσοδο της έκθεσης. Στρατηγικά υποθέτω πως η έκθεση είναι ανοιχτή για τη διέλευση του κοινού τις απογευματινές ώρες, καθώς αυτό συμβάλλει καθοριστικά στη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας όπου ο θεατής σιγά σιγά χάνεται και το έργο εμφανίζεται. Μέσα από τον τρόπο που πέφτει το φως στους χώρους και την τοποθέτηση του φωτισμού στις αίθουσες, ο θεατής σχεδόν κρατά την ανωνυμία του.

Μετατρέπεται έτσι σε μία σκοτεινή σιλουέτα που περιφέρεται και θυμίζει τις περιπλανώμενες αιθέριες μορφές που βλέπουμε στο βίντεο ”Parcelle de ciel”(1987) του Robert Cahen. Αυτές οι συνθήκες τραβούν το βλέμμα στα έργα και στις εγκαταστάσεις και την εσωτερικότητα αυτών των χώρων, που συλλογικά λειτουργούν σαν ένα καταφύγιο που άλλοτε λυτρώνει και άλλοτε στοιχειώνει.

Το ταξίδι μας στον χώρο ξεκινάει και τελειώνει με την εγκατάσταση με τίτλο ”Primavera” (2022), του Νίκου Τρανού. Αντικρίζουμε ένα γήινο και ταυτόχρονα σουρεαλιστικό τοπίο που ανθίζει στον χώρο της πρώην τραπεζαρίας του ιδρύματος, εκπέμποντας μία νότα αισιοδοξίας.

Συνεχίζοντας την πορεία στους διαδρόμους της πτέρυγας, είναι εμφανή τα σημάδια της φθοράς του χρόνου και της εγκατάλειψης. Αυτό το διακρίνουμε στους τοίχους που ξεφλουδίζουν, στις πόρτες, στα πατώματα που φέρουν σημάδια και γδαρσίματα. Αυτά καθιστούν τον χώρο φορτισμένο καθώς δεν αποτελεί έναν λευκό καμβά της ψυχής αλλά προδίδει βιώματα ψυχικής δύναμης. Ο επισκέπτης συνεχίζει σε όλη αυτή τη διαδρομή που χαράσσει μόνος του βυθιζόμενος σε μία σχεδόν πνευματική εμπειρία καθώς έχει την επιλογή να εισέλθει σε ένα από τα δωμάτια και να απομονωθεί από το πλήθος.

Ένα από αυτά είναι του Μεξικανού εικαστικού Guillermo Galindο, που φέρει τον τίτλο ”You faked your way into my dreams. Now let me die in peace” (2022). Ο δημιουργός κρατά αντικείμενα που προϋπήρχαν στον χώρο, μεταξύ αυτών ένα κρεβάτι, τις κουρτίνες και ένα κομοδίνο δημιουργώντας μία εγκατάσταση που θυμίζει μικρό βωμό, ένα προσευχητάρι που πλαισιώνει το κεφαλάρι του κρεβατιού. Ο Galindo ανοίγει έτσι ένα διακριτικό παράθυρο στον δικό του εσωτερικό κόσμο μέσα από μικρής διάστασης οθόνες που παρουσιάζουν μετα-ανθρώπινα πλάσματα που κατοικούν στο ασυνείδητό του.

Σε αυτό έρχεται να συμπληρώσει ο Δρ. Πράπογλου λέγοντάς μας πως «φέτος η έκθεση σε σχέση με την περσινή έχει πιο έντονο το στοιχείο της εσωτερικότητας, με περισσότερα βίντεο και βίντεο εγκαταστάσεις. Όλες προσπαθούν να διαχειριστούν ερωτήματα που έχουν να κάνουν με τις καταβολές και τα βιώματα του κάθε καλλιτέχνη».

Το στοιχείο της αυτοβιογραφίας είναι εμφανές στο έργο της Δήμητρας Σκανδάλη, «κάθε θάρρος κι ένας φόβος»(2022). Η εγκατάσταση αντανακλά διακριτικά τα βιώματα της εικαστικού μέσα από τα αποξηραμένα άνθη που φέρνει η ίδια από τον τόπο της, την Πάρο. Ο τρόπος που πέφτει το φως, οι σκιές που δημιουργούνται, οι μυρωδιές από τα άνθη και οι ανεπαίσθητοι ήχοι μας μεταφέρουν σε ένα τοπίο-όαση που εκπέμπει γαλήνη.

Στην άλλη πλευρά της πτέρυγας, διακρίνουμε από τον φεγγίτη της σφραγισμένης πόρτας ενός δωμάτιου το σχέδιο του Γιαννούλη Χαλεπά. Το σχέδιο απεικονίζει μια εκδοχή της ιστορίας του Αγίου Γεωργίου, όπου ο τελευταίος ποδοπατά τον δράκο καθώς χάνει την ισχύ του. Το έργο αυτό αποτελεί έναν σταθμό για τον θεατή, η επιμέλεια του οποίου μας ανατρέχει στη βιωματική ιστορικότητα του δημιουργού.

Από την ησυχία που βρίσκουμε πίσω από τη σφραγισμένη πόρτα, στρεφόμαστε σε ένα δωμάτιο όπου ένα μικρό κομοδίνο κρατάει το βάρος μιας τηλεόρασης απαρχαιωμένης τεχνολογίας, που προβάλλει το βίντεο της Pipilotti Rist από το 1986, ”I Am Not The Girl Who Misses Much”. Το έργο διαχειρίζεται τον ψυχισμό της γυναίκας μετά από μία δοκιμασμένη ετερόφυλη σχέση και οι παραμορφώσεις που προκύπτουν από το μοντάζ άλλοτε μας γαληνεύουν και άλλοτε χτυπούν χορδές που μας κάνουν να νιώθουμε άβολα.