Eδώ στην Κρήτη έχουμε πολλά για τα οποία φουσκώνουμε περήφανα. Ένας ευλογημένος τόπος, γεμάτος με όλα τα καλά της γης. Η Φιλοξενία, κληρονομιά από τον Δία. Στον αντίποδα, το εκρηκτικό ταπεραμέντο πολλών Κρητικών και αυτή η περηφάνια και το πείσμα, που τους κάνει να φαντάζουν απρόσιτοι. Υμνήθηκε όσο τίποτα από τους συγγραφείς της, όπως ο Νίκος Καζαντζάκης ενώ ποιος δεν έχει σιγοτραγουδήσει τους στίχους του Ερωτόκριτου;  Είναι ο τόπος που τον πόνο του τον κάνει τραγούδι και πολλοί άνθρωποί του θα σου απαντήσουν με μαντινάδες γιατί έτσι εκφράζουν καλύτερα τα συναισθήματά τους. Νησί γραμμάτων και τεχνών… στην κυριολεξία.

Ένα τέτοιο μέρος είναι και αυτό που θα σας παρουσιάσω σήμερα. Ένα μουσείο  που μνημονεύει την αρχαιότητα με όλο του το είναι, δημιούργημα ενός δεινού αρχαιολόγου. Ένα μουσείο που αποτελεί κατά κάποιον τρόπο «παιδί» των κατοίκων του χωριού όπου βρίσκεται.
Κυρίες και κύριοι, καλώς ορίσατε στην Κρήτη και στο Μουσείο της Ελεύθερνας.

Η ημέρα που είχαμε κανονίσει την εκδρομή μας έμελλε να είναι καρμική, μιας και τα νέα μέτρα προστασίας για τον covid 19 επέβαλαν το κλείσιμο όλων των αρχαιολογικών χώρων και μουσείων στην χώρα, οπότε τα ανάμικτα συναισθήματα ήταν αναπόφευκτα.

Η επίσκεψη στο μουσείο αποτέλεσε την ιδανική αφορμή για εκδρομή, λίγο πριν το γενικό lockdown. Για όσους ενδιαφέρονται να το επισκεφθούν, το μουσείο βρίσκεται στο χωριό Ελεύθερνα, του Ρεθύμνου, ουσιαστικά στην καρδιά του νησιού. Υπάρχει τρόπος πρόσβασης είτε με αυτοκίνητο είτε με λεωφορείο, με ειδικά δρομολόγια του ΚΤΕΛ αποκλειστικά για το Μουσείο. Ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει την ξενάγηση στο μουσείο και έπειτα να περιηγηθεί στα πλακόστρωτα στενά του χωριού και των γύρω περιοχών.

Πλησιάζοντας από μακριά μπορεί κανείς να το διακρίνει μέσα στους ελαιώνες, τις χαρουπιές και τους πλατάνους. Επιβλητικό και άκρως σύγχρονο αρχιτεκτονικά. Αν το παρατηρήσεις καλύτερα, σου μοιάζει με κιβωτό, στο πιο μοντέρνο βέβαια. Για να σας βάλω στο θέμα, το μουσείο αυτό εγκαινιάστηκε στις 19 Ιουνίου του 2016 και πίσω από αυτό κρύβεται η ασταμάτητη θέληση και πίστη του Νίκου Σταμπολίδη, καθηγητή αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθυντή του Μουσείου Κυκλαδικής τέχνης, ο οποίος από το 1986, ξεκίνησε την διαδικασία ανασκαφών στο χωριό και μαζί του αναρίθμητοι φοιτητές του που τον στήριξαν και συνέβαλαν στο όνειρο. Ο ίδιος, κομμάτι πια του χωριού της Ελεύθερνας, που αγαπά (είναι μάλιστα και αγαπημένος «συγχωριανός» τους), όλες τις δυνάμεις του για να δημιουργήσει χρόνια αργότερα, ένα μουσείο ευρωπαϊκών προδιαγραφών που τράβηξε τα βλέμματα επισκεπτών από όλο τον κόσμο.

Λιτή αισθητική, γήινοι χρωματισμοί και χαμηλός φωτισμός. Αυτά είναι τα βασικά στοιχεία που ξεχωρίσαμε μπαίνοντας. Ήταν πρωί, και το φως το ήλιου ήταν αρκετό για να γεμίσει την πρώτη αίθουσα, εκεί που βρίσκεται η προθήκη με το σήμα του μουσείου, την ασπίδα με την λεοντοκεφαλή, αντίγραφο της οποίας υπάρχει και εκτός προθήκης, για να μπορούν να την αγγίξουν άνθρωποι με προβλήματα όρασης. Όσοι αγαπούν το περπάτημα και την εξερεύνηση μπορούν να ζητήσουν πληροφορίες από τους ανθρώπους του μουσείου για το πώς να ακολουθήσουν την ιστορική διαδρομή στο άλσος των Ελευθερναίων, το αρχαιολογικό πάρκο με τα μονοπάτια και τις επεξηγηματικές πινακίδες στα οποία θα έρθουν σε επαφή με την χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής.

Το μουσείο καθεαυτό χωρίζεται σε τρία τμήματα: Το πρώτο περιλαμβάνει μία ποικιλία εκθεμάτων, από αγγεία μέχρι όπλα τα οποία φανερώνουν την διαχρονική δημόσια, κοινωνική, θρησκευτική αλλά και πολιτική ζωή που είχε η Ελεύθερνα στο παρελθόν. Στο δεύτερο τμήμα του μουσείου, παρουσιάζεται κυρίως η θρησκευτική και λατρευτική ζωή της Ελεύθερνας, από την εποχή του Σιδήρου μέχρι και τα Βυζαντινά χρόνια ενώ κάπου εδώ θα σας μιλήσω για το έκθεμα που με ενθουσίασε περισσότερο, την «Κόρη της Ελεύθερνας». Αν και δεν έχει πάνω κορμό, το συγκεκριμένο άγαλμα ξεχώρισε στα μάτια μου (αν και πληροφορήθηκα ότι δεν είμαι η μόνη) καθώς πρόκειται για άγαλμα του οποίου η «συγγενής» βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου. Το όνομα αυτής «Η κυρία της Ωσέρ». Λίγο οι πληροφορίες, λίγο το εκπαιδευτικό βίντεο στην αίθουσα που μιλούσε για την απομάκρυνση του αγάλματος από την Κρήτη τον 19^ο αιώνα, με έκαναν να δημιουργήσω ολόκληρο μυθιστόρημα στο μυαλό μου για αυτές τις δύο, σαν να πρόκειται για πραγματικές αδελφές που τις χώρισαν.

Η τρίτη αίθουσα και τελευταία αίθουσα είναι αφιερωμένη στις νεκροπόλεις της Ελεύθερνας και συγκεκριμένα στην Ορθή Πέτρα.

Λόγω ημέρας, το μουσείο είχε προγραμματίσει κάποιες τελευταίες επισκέψεις group. Όλοι με μάσκες και με φωτογραφικές μηχανές ανά χείρας, έτοιμοι να ανακαλύψουν τους θησαυρούς της Ελεύθερνας. Να σημειώσουμε στο σημείο αυτό ότι δεν επιτρέπεται η λήψη φωτογραφιών εντός του μουσείου. Έμεινα να χαζεύω το πρωινό φως να αντανακλάται μέσα στα πρώτα εκθέματα της αίθουσας και ένιωσα μια περίεργη γαλήνη. Ο πολιτισμός είναι ταυτότητα. Για όσους πιστεύουν ότι ένα μουσείο είναι πολύ παραπάνω από μία απλή παρουσίαση εκθεμάτων, να σηκώσουν χέρι. Εκείνη την ημέρα, πήραμε μια βαθιά ανάσα πριν την βουτιά σε μια ακόμη δύσκολη φάση.
Θα περάσει κι αυτό. Όλα περνάνε.

Βγαίνοντας από το μουσείο, βρέθηκα στο προαύλιο και το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να αφαιρέσω γρήγορα την μάσκα. Δεν ήθελα να φωτογραφηθώ με αυτήν μπροστά από το μουσείο. Ήμουν ευλογημένη να βρίσκομαι στον καθαρό αέρα, μέσα στην Κρητική φύση. Δεν ήθελα άλλο να σκεφτώ. Μπήκα  στο αυτοκίνητο για να συνεχίσουμε την εκδρομή μας. Τελικός προορισμός το χωριό Μαργαρίτες, το οποίο φημίζεται για τους τεχνίτες κεραμικών του.

Τα περισσότερα καταστήματα ήταν κλειστά και οι τουρίστες μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού. Τα περισσότερα εργαστήρια του χωριού είναι έργα τέχνης. Σαν το Γαλατικό χωριό. Τέτοια μέρα σε προηγούμενα χρόνια, το χωριό θα έσφυζε από τουρισμό. Το μόνο που μπορούσαμε να κάνουμε ήταν να απολαύσουμε περπάτημα, να αναπνεύσουμε φρέσκο αέρα, να βγάλουμε φωτογραφίες τις «ινσταγκραμικές» πόρτες του χωριού και να πιούμε ζεστό, ελληνικό καφέ με λουκούμι σε ένα από τα καφενεία του χωριού. Αν και μία εικόνα ισούται με χίλιες λέξεις, νομίζω ότι όσα και αν τραβήξαμε τη μέρα εκείνη δεν συγκρίνονται με όσα είδαμε και νιώσαμε. Εις το επανιδείν.

*Ευχαριστούμε θερμά το Μουσείο Ελεύθερνας για την παραχώρηση των φωτογραφιών.

All rights reserved 2020. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση όλου του κειμένου ή τμήματος αυτού καθώς και η αναπαραγωγή των φωτογραφιών χωρίς αναφορά στην πηγή και το συντάκτη/φωτογράφο.