Στο αρχιπέλαγος Svalbard στην Νορβηγία μέσα στον απόλυτο πάγο, στους -18 βαθμούς Kελσίου, ιδρύθηκε το 2008 η μεγαλύτερη τράπεζα σπόρων (Global Seed Vault) στον κόσμο για την αποθήκευση βρώσιμων ειδών φυτών κάθε ποικιλίας απ’ όλο τον κόσμο. Κάποιοι από τους πιο βασικούς λόγους δημιουργίας της τράπεζας σπόρων είναι η επισιτιστική ασφάλεια για την διατήρηση και διαφύλαξη όλων των ειδών φυτών και κατά συνέπεια την διατήρηση της βιοποικιλότητας από ακραίες συνθήκες όπως ένας πόλεμος ή η κλιματική αλλαγή που πλήττει τον πλανήτη μας. Το Φεβρουάριο του 2020 το Seed Vault έφτασε 1.000.000 αποθηκευμένα δείγματα σπόρων από 87 οργανισμούς και ινστιτούτα παγκοσμίως. Σήμερα αισίως τα δείγματα των σπόρων αριθμούν 1.074.533.
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα που το Seed Vault“άνοιξε ένα παράθυρο ελπίδας” στον κόσμο επί της πράξης, είναι κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Συρία το 2011, όταν ένα από τα μεγαλύτερα ινστιτούτα αναγέννησης σπόρων και φυτών, ICARDA, για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας σταμάτησε να λειτουργεί λόγω του πολέμου αφού το προσωπικό έπρεπε να εγκαταλείψει το μέρος για να σωθεί. Το 2015 όταν το προσωπικό επέστρεψε, επανέφερε με επιτυχία το 99% τα δειγμάτων των σπόρων που είχαν χαθεί λόγω του πολέμου με μεγάλη επιτυχία κάνοντας “ανάκληση” των σπόρων που είχαν αποθηκεύσει στην τράπεζα σπόρων στο Svalbard. Η περίπτωση αυτή, ήταν απολύτη πετυχημένη, αποδεικνύοντας το πολύτιμο έργο που επιτελεί η παγκόσμια τράπεζα σπόρων.
Το zvoura.gr ήρθε σε επαφή με τους ανθρώπους που δουλεύουν για την Παγκόσμια Τράπεζα σπόρων, μας έδωσαν πολύ χρήσιμες πληροφορίες για τον τρόπο που αποθηκεύουν τους σπόρους αλλά και τη φιλοσοφία γύρω από την οποία έχει δημιουργηθεί το θησαυροφυλάκιο των σπόρων. Παρακάτω θα παρακολουθήσετε τον τρόπο λειτουργίας μέσα από ένα πλούσιο και αναλυτικό φωτορεπορτάζ:
Η Global Seed Vault, η παγκόσμια τράπεζα σπόρων βρίσκεται στο Αρχιπέλαγος Svalbart 300 χιλιόμετρα από τον Αρκτικό Κύκλο, ανάμεσα στη Νορβηγία και τον Βόρειο Πόλο, βαθιά μέσα σ’ ένα ορεινό όγκο. Βρίσκεται 120 μέτρα μέσα σ’ ένα βουνό από ψαμμίτη, στο νησί Spitsbergen και φυλάσσεται υπό συστήματα υψηλής ασφαλείας. Είναι μια από τις πιο ασφαλείς εγκαταστάσες στον κόσμο και είναι σχεδιασμένη για να μπορεί να επιβιώσει ακόμα και μετά από ένα Παγκόσμιο Πόλεμο ή μία μεγάλη φυσική καταστροφή. | Φωτογραφία: Michael Major/Crop Trust
Η είσοδος της Παγκόσμιας Τράπεζας Σπόρων, στο παγκόσμιο θησυροφυλάκιο των σπόρων Global Seed Vault. Φωτογραφία: Michael Major/Crop Trust
Παραπάνω μπορούμε να δούμε τα μοναδικά δείγματα σπόρων (7.268) που φυλάσσονται στην Παγκόσμια Τράπεζα Σπόρων με καταγωγή από την Ελλάδα, καθώς και τα μοναδικά δείγματα σπόρων (25) που έχουν κατατεθεί στην τράπεζα από την χώρα της Ελλάδας. Το παραπάνω στιγμιότυπο προέρχεται από τον διαδραστικό online χάρτη του Vault Seed. Δείτε το Χάρτη.
Κιβώτια σπόρων απ’ όλο τον κόσμο, όπως αυτό που βλέπουμε στη φωτογραφία αποστέλλονται στο Global Seed Vault για την ασφαλή και μακροχρόνια αποθήκευση σε ψυχρούς και στεγνούς θαλάμους σε θερμοκρασία που φτάνει τους -18 βαθμούς Κελσίου.
Το σύστημα Black Box (τα μαύρα κουτιά στα οποία αποθηκεύονται τα δείγματα των σπόρων) σημαίνει ότι ο καταθέτης είναι ο μόνος που μπορεί να αποσύρει τους σπόρους και να ανοίξει τα κουτιά, όποτε αυτό κριθεί απαραίτητο. Οι καταθέτες των σπόρων που καταθέτουν το υλικό πράττουν σύμφωνα με το σχετικό εθνικό αλλά και διεθνές δίκαιο. Κάθε χώρα ή ίδρυμα εξακολουθεί να κατέχει και να μπορεί να ελέγχει την πρόσβαση στους σπόρους που έχει καταθέσει.
Οι σπόροι συσκευάζονται σε ειδικά τριπλά φύλλα αλουμινίου και σφραγίζονται με θερμότητα ώστε να εμποδίζουν την υγρασία του περιβάλλοντος να εισέλθει και να τους καταστρέψει. Οι συσκευασίες σφραγίζονται μέσα στα “μαύρα κουτιά” και αποθηκεύονται σε ράφια μέσα στο θησαυροφυλάκιο των σπόρων. Τα χαμηλά επίπεδα θερμοκρασίας και υγρασίας μέσα στο Vault εξασφαλίζουν την χαμηλή μεταβολική δραστηριότητα των δειγμάτων, διατηρώντας τους σπόρους βιώσιμους για μεγάλα χρονικά διαστήματα. | Φωτογραφία: Michael Major/Crop Trust
Το γεγονός ότι η τράπεζα σπόρων βρίσκεται σ’ ένα παγωμένο περιβάλλον, δίνει τη δυνατότητα στο χώρο αποθήκευσης των σπόρων να λειτουργεί σαν ένας φυσικός καταψύκτης. Αυτό προφυλάσσει τα δείγματα των σπόρων από την περίπτωση της κακής λειτουργίας ενός καταψύκτη που μπορεί να αποτελέσει την αιτία της καταστροφής μιας ολόκληρης συλλογής σπόρων που είναι τόσο μη ανεστρέψιμη αλλά και καταστροφική όσο η εξαφάνιση κάποιου είδους από το ζωικό βασίλειο.| Φωτογραφία: Michael Major/Crop Trust
Για τη διαφύλαξη των σπόρων η θερμοκρασία του χώρου όπου φυλάσσονται τα δείγματα πρέπει να είναι σταθερή. Ο χώρος ελέγχεται τακτικά σε όλη του την έκταση και η θερμοκρασία όπως βλέπουμε στο μετρητή της φωτογραφίας είναι από -14 °C εως -18 °C σταθερά.
Στην τράπεζα αποθηκεύονται σπόροι πολλών δεκάδων χιλιάδων ποικιλιών βασικών καλλιεργειών τροφίμων από όλα τα μέρη του πλανήτη όπως τα φασόλια, το σιτάρι και το ρύζι. | Φωτογραφία: Michael Major/Crop Trust
Παγκοσμίως πολλά ιδρύματα και κέντρα έρευνας που ασχολούνται με τη διατήρηση της βιοπικοιλότητας στέλνουν δείγματα σπόρων στο Seed Vault προκειμένου να συνεισφέρουν στο έργο του. Στη φωτογραφία δείγματα σπόρων στον σταθμό Terbol της ICARDA στην κοιλάδα Beqaa του Λιβάνου.
Στο εργαστήριο αποθήκευσης και ψύξης στα εργαστήρια του Διεθνούς Κέντρου Τροπικής Γεωργίας, CIAT (Centro International Agricultura Tropical) όπου γίνεται ο πολλαπλασιασμός των δειγμάτων εργαστηριακά. H διαδικασία αυτή απαιτεί αρκετό χρόνο καθώς οι ποικιλίες που θα φυλαχαθούν στην βαθιά κατάψυξη, πρέπει πρώτα να πολλαπλασιαστούν και στη συνέχεια να αποσταλούν στο Svalbard. Φωτογραφία: Juan Arredondo/for The Global Crop Diversity Trust.
Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας πολλαπλασιασμού στο Διεθνές Κέντρο Τροπικής Γεωργίας, CIAT (Centro International Agricultura Tropical). Στη συνέχεια όταν κριθεί ότι τα δείγματα είναι έτοιμα για αποθήκευση, αποστέλλονται στην παγκόσμια τράπεζα σπόρων στο Svalbard. Αντιπροσωπεύοντας διαφορετικές ομάδες τροφίμων ως βασικό στοιχείο της παγκόσμιας γεωργικής βιοποικιλότητας, αυτές οι καλλιέργειες είναι ζωτικής σημασίας για την παγκόσμια ασφάλεια των τροφίμων. Η πρόοδος στην έρευνα των καλλιεργειών που διενεργούνται εκεί, εξαρτάται από τις μοναδικές συλλογές γενετικών πόρων – 65.000 δείγματα καλλιεργειών συνολικά – που φυλάσσονται σαν πολύτιμο φυλαχτό για την ανθρωπότητα. Φωτογραφία: Juan Arredondo/ for The Global Crop Diversity Trust.
Διάφορες ποικιλίες πατάτας από το Περού. Παγκοσμίως τα διαφορετικά είδη πατάτας ανέρχονται περίπου στις 4.500.
Καρποί του καφέ από τον Παναμά. Παγκοσμίως τα διαφορετικά είδη καφέ ανέρχονται στα 125.
Σιτάρι από την Ινδία.
Συλλέγοντας δείγματα για την εξασφάλιση των δειγμάτων των σπόρων.
All rights reserved 2021. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση όλου του κειμένου ή τμήματος αυτού καθώς και η αναπαραγωγή των φωτογραφιών χωρίς αναφορά στην πηγή και το συντάκτη/φωτογράφο.
Δεν κάθομαι ποτέ ήσυχη, μικρή με έλεγαν όλοι "σβούρα". Από παιδί ήθελα να γίνω αρχαιολόγος γιατί μου άρεσε να διαβάζω ιστορίες για το παρελθόν. Και έγινα αλλά με κέρδισε η δημοσιογραφία. Αγάπησα τα ταξίδια όταν έγραφα για το National Georgraphic. Μου αρέσει να ανακαλύπτω πράγματα και να τα καταγράφω. Οι καταγραφές κρατούν τη μνήμη του παρελθόντος ζωντανή. Το παρελθόν είναι αυτό που μας βοηθάει να προχωράμε στο μέλλον. Και όταν η μνήμη είναι ζωντανή το μέλλον είναι σε καλά χέρια!
