Οι τελετουργικές θεμελιώσεις καλούνται να περιγράψουν το διαχρονικό και διαπολιτισμικό φαινόμενο της στοχευμένης και κοινωνικά οργανωμένης απόθεσης πολυποίκιλων υλικών και φυσικών αγαθών στα θεμέλια οικοδομημάτων που αφορούν σε οικείες ή ακόμα και σε συγκροτήματα ολόκληρων πόλεων. Ο λόγος πραγματοποίησης τέτοιων τελετών αφορούσε στη διατήρηση της μνήμης της βιωματικής παράδοσης που αφορά στις μεταβάσεις αλλά και στην αποτροπή της κακής τύχης.

Το ρήμα «ἐγκαινίζω» σημαίνει ανακαινίζω, ανανεώνω, καθιερώνω. Η ερμηνεία της λέξης συνεπάγεται ότι το «εγκαίνιο», διατηρώντας την αναμνηστική και αποτροπαϊκή του διάσταση, σηματοδοτεί κυρίως τη μετασκευή ή την ανακαίνιση ενός κτιρίου. Κατά τη θεμελίωση των νέων εργασίων είθισται να πραγματοποιείται απόθεση προσφορών που απότερο σκοπό έχουν “την προστασία” και την “καλοτυχία” των κατοίκων της οικίας που χτίζεται ή ανακαινίζεται. Λόγω της δυσκολίας του εντοπισμού και της παραβίασης των αποθέσεων – καθώς ο τόπος απόθεσης είναι δυνατόν να βρίσκεται στα θεμέλια υπό/ενδοδαπέδια ή επιτοίχια– διαφυλάσσουν μια πράξη εμπιστοσύνης για το μέλλον που στις ημέρες μας επιβιώνει με τη μορφή της πρόληψης.

Στη δική μου περίπτωση, στην ανακαίνιση της οικογενειακής εξοχικής κατοικίας που είχε κατασκευαστεί από το μπαμπά μου, έθαψα συμβολικά μέσα στο καινούργιο μπετόν αντικείμενα χωρίς καμία απολύτως αξία που θεώρησα ότι ήθελα να κρατήσω ως φυλαχτά για κάποιο δικό μου, συμβολικό λόγο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση τα καρφιά αυτά βρίσκονταν καρφωμένα εντός ενός μεγάλου ξύλινου δοκαριού της αποθήκης, στο οποίο ο μπαμπάς μου κρεμούσε τα εργαλεία του για να τα αποθηκεύει με τάξη. Τα εργαλεία του ήταν η προέκταση του εαυτού του και μ’ αυτά εξέφραζε τη δική του τέχνη, την τέχνη της ζωής.

Είχε την τύχη να έχει ένα φυσικό καμβά, το κτήμα μέσα στο οποιο έχτισε ένα όμορφο σπίτι για την οικογένειά του και ένα μεγάλο κομμάτι γης που ποτέ δεν είχε την αγωνία να καλύψει απλώς με όμορφα φυτά και πρασινάδα (γκαζόν). Η έγνοια του ήταν η όμορφη, ουσιαστική λιτότητα. Και την εξέφραζε με κάθε τρόπο. Από τον τρόπο που ζούσε, από τον τρόπο που αγαπούσε τους ανθρώπους του και δινόταν σ’ αυτούς, από τον τρόπο που ήθελε να δημιουργεί στην καθημερινότητά του, από τον τρόπο του ζειν που άφησε πίσω του και τον θυμόμαστε κάθε ημέρα εδώ και τριάντα χρόνια που έχει φύγει από κοντά μας.

Τα κράτησα γιατί σκέφτηκα ότι αυτά τα καρφιά έχουν καταφέρει να κρατήσουν μεγάλο βάρος για πολλά συναπτά έτη. Και όμως το φορτίο δεν έκανε την αντοχή τους να μειωθεί και να λυγίσουν. Παρέμειναν κραταιά στη θέση τους, μέχρι τη στιγμή που χρησιμοποίησα το σκεπάρνι (είδος εργαλείου που διατηρεί μια διπλη συνεχόμενη οπή και χρησιμοποιείται από τους τεχνίτες της οικοδομής για το ξεκαλούπωμα των “μπετοφόρμ”) του μπαμπά μου για να τα βγάλω από το ξύλινο δοκάρι που έστεκαν πλέον σκουριασμένα κατά το ήμισυ, έχοντας το γόητρο ενός άλλοτε Άτλαντα. Ο αέρας είχε οξειδώσει το τμήμα που χρησιμοποιούνταν ως επιφάνεια στήριξης των εργαλείων. Ήθελα να τα βγάλω ακέραια, να μην τα σπάσω. Δεν ήθελα να μείνει τίποτα μέσα στο ξύλινο μονοδόκαρο, να “καθαρίσει”. Ο ήχος κατά την εξαγωγή τους ήταν ένα κλιμακωτά αυξανόμενο τρίξιμο που εκτονωνόταν, όταν έβγαινε το τελευταίο χιλιοστό της μύτης του καρφιού. Τον θυμάμαι ακόμα αυτόν τον ήχο. Κάθε φορά που τον ανακαλώ στη μνήμη μου, είναι λες και σέρνω άτσαλα ένα βαρύ έπιπλο σαλονιού πάνω στο στέρνο μου.

Όταν κατάφερα να βγάλω όλα τα καρφιά, έμεινα έκπληκτη από την κατάσταση στην οποία διατηρούνταν η επιφάνειά τους που βρίσκονταν εντός του ξύλου. Λαμπερή, ασημένια, σχεδόν καινούργια. Τότε κατάλαβα το νόημα να κρατάς ανέπαφα, ακέραια και καλά προφυλαγμένα όλα αυτά που συγκροτούν τον πραγματικό σου εαυτό. Μπορεί η ζωή κατά συνθήκη να αλλοιώνει την εμφάνιση, να αφήνει τα σημάδια της γιατί ακολουθεί το ρητό “μια στο καρφί και μια στο πέταλο” αλλά επί της ουσίας τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει αυτό που βρίσκεται εντός μας. Το ατόφιο μέσα μας. Τον πιο ειλικρινή, τον πιο βαθύ, τον τελευταίο (χρονικά) εαυτό μας. Ποτέ δεν είμαστε οι ίδιοι. Κάθε δευτερόλεπτο που περνάει αποτελούμε μια βελτιωμένη εκδοχή του εαυτού μας, που υπήρξε το δευτερόλεπτο ακριβώς που πέρασε και δεν θα ξαναγυρίσει. Κάθε δευτερόλεπτο είμαστε κάποιοι νέοι εμείς, με ένα ατόφιο “μέσα μας” να κρατάει την ισορροπία και να προσπαθεί κάθε φορά να μας οδηγήσει σε κάποιου είδους ευτυχία.

Αργότερα και ενώ σκόρπισα τα καρφιά μέσα στο μέρος που θα έπεφτε το νέο μπετόν, αισθανόμουν σαν να επιτέλεσα ένα είδος αποκαθήλωσης. Μια ασώματη αποκαθήλωση από ένα ξύλινο μονοδόκαρο που με έναν “αιρετικό” τρόπο θα μπορούσε να θεωρηθεί ένας άλλος “Σταυρός Μαρτυρίου”. Μια αποκαθήλωση που έδινε το χρόνο στο πένθος ήσυχα, να πάρει το χώρο του.

Καθημερινά “σταυρώνουμε” τους εαυτούς μας εμμονικά χωρίς ίχνος λύπησης για προσωπικούς ή κοινωνικούς λόγους, θεωρώντας ότι εφόσον τώρα “κρεμαστήκαμε επί ξύλου” οφείλουμε να μείνουμε εκεί τιμωρώντας μας σκληρά “για πάντα”. Τα χέρια μπορούν να βρίσκονται σε ανάταση όχι για να σταυρωνόμαστε, αλλά για να ακουμπάμε τον ώμο του συγχορευτή μας σ’ ένα γλέντι ή για να αγκαλιάζουμε αυτούς που αγαπάμε και αυτούς που θέλουμε να καλωσορίσουμε στην καρδιά μας.

Βγάλε τα καρφιά και άσε τις πληγές να ιαθούν, δεν είναι ποτέ αργά, έστω και αν ο χρόνος έχει αλλοιώσει την όψη σου. Το μέσα σου είναι ατόφιο και σε καλεί να γνωρίσεις την ευτυχία και όχι μόνο το πένθος.

All rights reserved 2022. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση όλου του κειμένου ή τμήματος αυτού καθώς και η αναπαραγωγή των φωτογραφιών χωρίς αναφορά στην πηγή και το συντάκτη/φωτογράφο.